Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki tarihi barış anlaşmasıyla savaş sona erdi ama Zengezur Koridoru'nun ardında çok daha büyük bir sır yatıyor. Güney Kafkasya'nın geleceği nasıl değişecek? İşte anlaşmanın şifreleri…
Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki savaş 35 yıl sonra resmen sona erdi. 8 Ağustos’ta Beyaz Saray’da imzalanan tarihi barış anlaşması, Güney Kafkasya’nın stratejik geçidine dair kritik bir maddeye dikkat çekti.
ABD Başkanı Donald Trump, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın katıldığı imza töreni, iki ülke arasında yıllardır süren askeri çatışmaları süresiz olarak bitirirken, diplomatik ilişkilerin yeniden tesis edilmesini de karara bağladı. Trump, anlaşmayı “tarihi barış zirvesi” olarak nitelendirerek, taraflardan biri yükümlülüklerini ihlal ederse doğrudan müdahale edeceklerini açıkladı.
99 YILLIK 'TRUMP YOLU'
Anlaşmanın en kritik maddesi, Azerbaycan’ın batı bölgelerini Nahçıvan üzerinden Türkiye’ye bağlayacak ve Ermenistan’ın güneyindeki Syunik bölgesinden geçecek 43.5 kilometrelik Zengezur Koridoru’nun geliştirilmesi ve işletilmesi hakkının 99 yıllığına ABD’ye verilmesi oldu. “Uluslararası Barış ve Refah için Trump Yolu” adıyla hayata geçirilecek proje, otoyol, demiryolu, enerji hatları ve fiber optik altyapıyı kapsayacak. ABD yönetimi, koridorun işletmesini Ermenistan yasaları çerçevesinde yürütecek ve araziyi altyapı yatırımları için özel bir şirkete kiralayacak.
'MİLYARCA DOLARLIK YENİ TİCARET AĞI'
Axios’a konuşan üst düzey bir ABD’li yetkili, “Bu meseleyi çözüme kavuşturarak Amerikalılar yıllık milyarlarca dolarlık yeni bir ticaret ağına dahil oldu. Rusya, İran ve Çin ise kendi nüfuz alanları olarak gördükleri bir bölgede güç kaybetti” ifadesinde bulundu.
ZENGEZUR KORİDORU'NUN ÖNEMİ NE?
Zengezur Koridoru, yalnızca Azerbaycan ile Nahçıvan’ı değil, aynı zamanda Türkiye ile Azerbaycan arasındaki kara ulaşımını da doğrudan sağlayacak. Böylece Türkiye’den Orta Asya’ya uzanan “Türk dünyası hattı” kesintisiz hale gelecek. Koridorun tamamlanması, Asya ile Avrupa arasındaki ticaret yollarını kısaltarak “Orta Koridor” olarak bilinen tarihi İpek Yolu’na yeni bir ivme kazandıracak. Bu sayede ticaret maliyetleri azalacak, lojistik hızlanacak ve Bakü, küresel ulaşım ağında merkezi bir konuma yükselecek.
'GÜNEY KAFKASYA KÜRESEL MERKEZ OLACAK'
Uzmanlara göre Zengezur Koridoru’nun açılması, Güney Kafkasya’yı hem bölgesel hem de küresel lojistikte stratejik bir merkez haline getirebilir. Bu koridor sayesinde Türkiye, Azerbaycan ve Orta Asya arasındaki ticari bağlar güçlenecek, Asya-Avrupa ticaretinde Rusya ve İran dışındaki alternatif güzergahlar öne çıkacak, bölgedeki ekonomik faaliyetler ve yatırımlar artacak.
İRAN BAŞINDAN BERİ KARŞI ÇIKIYOR
Projenin en çok itiraz aldığı taraflardan biri olan İran, başından beri koridora karşı çıkıyor. İranlı yetkililer, Zengezur Koridoru’nun Ermenistan’a doğrudan kara erişimini kesebileceği kaygısını sıklıkla gündeme getiriyor. Eylül 2024’te İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, “Komşu ülkelerimizin sınırlarında herhangi bir değişiklik bizim için kırmızı çizgidir ve tümüyle kabul edilemez” diyerek sert tepki göstermişti.
Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan son açıklamada ise Bakü-Erivan barış anlaşmasının memnuniyetle karşılandığı ancak "ortak sınırlar çevresinde herhangi bir dış müdahalenin gerçekleşmesinden" endişe duyulduğu aktarıldı.
'MOSKOVA'YA MESAJ'
Analistler Washington’daki barış töreninin, Rusya’ya da net bir mesaj niteliği taşıdığı görüşünde. Moskova, Batı’nın Güney Kafkasya’daki dengeleri kendi lehine değiştirme çabası olarak gördüğü bu süreci sert bir dille eleştirmişti. Rusya Dışişleri Sözcüsü Maria Zaharova, “Batılılar uzlaşma sürecini kendi raylarına oturtmak istiyor. Nerelere çıktığını daha önce gördük” diyerek Batı’yı uyarmıştı. Ayrıca Rus medyası, Paşinyan’ı “Batı’nın kuklası” olmakla suçlayarak eleştirilerini sertleştirmişti.
33 YILLIK YAPTIRIMLAR KALKTI
Öte yandan tören sırasında Trump, 1992’den beri Azerbaycan’a uygulanan ABD kaynaklı savunma kısıtlamalarının kaldırıldığını duyurdu. “Azerbaycan ve ABD arasındaki savunma işbirliği kısıtlamalarını kaldırıyoruz. Bu çok önemli bir gelişme” ifadelerini kullandı. Cumhurbaşkanı Aliyev ise kararı “Bağımsızlığımızın ilk yılında, 1992’de konulan kısıtlamalar, 33 yıl sonra bugün kaldırıldı. Bu, Azerbaycan halkının gurur ve minnetle hatırlayacağı bir gün olacak” sözleriyle değerlendirdi.
İKİ TARAF DA MEMNUN
Aliyev, anlaşmanın ardından, “Bu barış, Azerbaycan halkının haklı zaferinin tescilidir” dedi. Paşinyan ise, “Ülkemizin ekonomisine ve halkımıza yeni bir sayfa açıyoruz” sözleriyle yeni döneme dair mesaj verdi.
Kaynak: MİLLİYET
