İstanbul Kemerburgaz’da Oğuz Murat Aci'nin hayatını kaybettiği kazaya ilişkin davada dikkat çeken bir gelişme yaşandı. Aci’nin eşi Şükriye Aci, Timur Cihantimur ve Eylem Tok hakkındaki şikayetini geri çekti. Baba Özer Aci ise bu karara “Benim oğlumun kanından beslenirseler zehir zıkkım olsun” sözleriyle tepki gösterdi. Ünlü hukukçu Dr. Rezan Epözdemir dava seyrinde yaşanabilecek gelişmeleri ve merak edilenleri SÖZCÜ'ye anlattı.
İstanbul Eyüpsultan'da ehliyetsiz kullandığı araçla Oğuz Murat Aci’nin ölümüne sebep olan 17 yaşındaki Timur Cihantimur hakkındaki soruşturmada Aci’nin dosyada müşteki olarak bulunan eşi Şükriye Aci ve kazada yaralanan tüm müştekiler maddi ve manevi zararlarının giderildiğini gerekçe göstererek şikayetlerinden vazgeçti. Dikkat çeken gelişmenin dava gidişatındaki olası ihtimallerini Hukukçu Dr. Rezan Epözdemir değerlendirdi.
Dr. Rezan Epözdemir açıklamalarında şu ifadaleri kullandı:
-Ölenin eşi şikayetinden vazgeçerse dava sonucunu nasıl etkiler?
Kasten öldürme suçu reysen kovuşturulabilir bir suçtur. Takibi şikayete bağlı bir suç değildir. Burada şikayet muhakeme şartı değildir. İddianeme tanzim edilirse bir kamu davası söz konusu olur. Hal böyleyken suçtan vazgeçse dahi kamu davası yürür. Hiçbir şekilde kamu davası budnan etkilenmez. Soruşturma da yargılama da devam eder. Çünkü bu suç hakaret suçunda olduğu gibi takibi şikayete bağlı bir suç değildir. Reysen kovuşturulabilir bir suçtur ve kamu davası söz konusu olur.
Suçtan zarar görenlerin tamamı şikayetten vazgeçerse hiçbirinin davaya katılma hakkı olmaz. Verilecek olan karar istinaf ve temizletme hakkı olmaz. Yargılama sujesi olarak davada hazır bulunma; okunan bilgi ve beyanlar karşı gelen delillere karşı beyanda bulunma hakkı olmaz. Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 201. maddesine göre doğrudan soru sorma hakkı söz konusu olmaz. Verilecek olan beğenilmezse itiraz etme, İstinaf ve Yargıtay'a götürme hakkı söz konusu olmaz.
Bir de doğrudan zarar görenlerin tamamı şikayetten vazgeçerse; bizim ceza hukukumuzda basamak sistemi var . Türk Ceza Kanunu 61. maddesi uyarınca cezanın bireyselleştirme vasıtaları uygulanırken; mahkeme soyut cezadan somut cezaya gidip cezayı bireyselleştirirken basamak sistemi bakımından takdir hakkını daha rahat kullanabilir. Bu da şikayetten vazgeçmenin hukuki değil ama psikolojik etkisi olarak adlandırılabilir. Mahkemenin sanık lehine takdir hakkını kullanırken psikolojik olarak rahatlamasına sebebiyet verebilir ama onun dışında ilkesel olarak ve hukuken hiçbir şekilde soruşturmaya kamu davası olması hasebiyle etki etmez.
- Ölen kişinin sadece eşi mi şikayetçi olabilir yoksa ölen kişinin anne ve babası da şikayetçi olabilir mi?
Suçtan zarar görenlerin tamamı şikayetten vazgeçerse hiçbirinin davaya katılma hakkı olmaz. Verilicek olan karar istinaf ve temizletme hakkı olmaz. Yargılama sujesi olarak davada hazır bulunma; okunan bilgi ve beyanlar karşı gelen delillere karşı beyanda bulunma hakkı olmaz. Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 201. maddesine göre doğrudan soru sorma hakkı söz konusu olmaz. Verilecek olan beğenilmezse itiraz etme, İstinaf ve Yargıtay'a götürme hakkı söz konusu olmaz.
-Tazminat davası açma hakkı kime aittir? Eş ve çocukların haricinde anne baba veya kardeşler de tazminat davası açabilir mi?
Kasten öldürme suçlarına bakmakla görevli olan Yargıtay bir ceza dairesinin yerleşmiş kemikleşmiş içtihatlarına göre; sadece ölenin eşi değil anne babası kardeşleri çocukları ve hatta evlilik dışının çocuğunun annesi dahi şikayetçi olabilir. Davaya katılabilir, doğrudan doğruya soru sorabilir. Verilecek olan kararı beğenmediğinde de katılma talebi kabul edildiği anda o kararı katılan sıfatıyla istinaf ve temyiz edebilir.
Yargıtay Bir Ceza Dairesi'nin söylediği anne, baba, eş, çocuklar ve kardeşler dışında 6284 sayılı ailenin korunması ve kadına karşı şiddetin önlenmesine dair kanunun 20. maddesine göre aynı zamanda Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı da suçtan zarar görme ihtimaline binaen bu davalara katılan sıfatıyla katılabilir. Onlar da şikayet haklarını ilerleyen edebilir.
Zorunlu olarak bu yargılamalar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nda ihbar edilir. Dolayısıyla yalnızca davaya katılma hakkı olan suçtan zarar görenlerden bir tanesinin vazgeçmesi prensip olarak, ilkesel olarak hiçbir hüküm ifade etmez, bir anlamı da olmaz tek başına.
Şayet suç takibi şikayete bağlı bir suç ise, hakaret, basit yaralama gibi, şikayetten vazgeçme ile birlikte soruşturma neticesinde kovuşturma yer olmadığına dair karar verilir, kovuşturma neticesinde de düşme kararı verilir. Ama suç takibi şikayetten bağımsız, reisen kovuşturulabilir bir suç ise, yani kamu davası ise, bu durumda şikayetten vazgeçilse dahi hiçbir şekilde etkisi olmaz, dava düşmez, soruşturma yürür, kamu davası kaldığı yerden devam eder.
Bu tür davalarda tazminat nasıl hesaplanır?
Kasten öldürme suçu olmasının yanı sıra aynı zamanda bir haksız fiildir. Haksız fiil olması asabiyle de ölenin yakınları, onun ölümünden ötürü acı eğlenme keder duyanlar maddi ve manevi tazminat talep edebilirler. Manevi tazminat duyulan acı eğlenme kederin tazmini içindir.
Maddi tazminat ise destekten yoksun kalma tazminatıdır. Ölenin destek olduğu kişiler bu destekten yoksun kalma tazminatını talep edebilirler. Manevi tazminatı ise söylediğim gibi ölümünden ötürü acı eğlenme keder duyan bütün yakınları, anne, baba, kardeş, eş talep edebilir.
Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplanırken aktüel bir kişiler vasıtasıyla hesaplanır. Kişinin aktif çalışma yaşına bakılır. Türkiye'deki ortalama emeklilik yaşına bakılır.
'Tazminat rakamları çok yüksek çıkmaz ama...'
Kişinin aile üyelerine, eş ve çocuklarına ne kadar destek olacağı ortalama Yargıtay'ın kararlarına göre tespit edilir. Bunun üzerinden yaşasaydı emekli olana kadar bakmakla yükümlü olduğu ve destek olduğu kişilere ne kadar tazminat özgürleyecekse o oranda destekten yoksun kalma tazminatı ve maddi tazminat kararı verir mahkeme. Duyulan acı eğlenme kederin tazmini içinde manevi tazminat kararı verir.
Manevi tazminat kararını verirken acı eğlenme kederin tazmini için manevi tazminat zenginleşme aracı olamaz ilkesi vardır. Bu ilke uyarınca manevi tazminat rakamları çok yüksek çıkmaz. Ama maddi tazminatta ölenin destekten yoksun kalma tazminatı mahiyetinde olduğu için ailesinin ne kadar destek olduğu belirleyici olur.
Burada aktüel bir kişiden böyle bir hesaplama kuvvetle muhtemel yapılmamıştır. Kuvvetle muhtemel burada tarafların uzlaşı ve konsensusla aralarında belirlediği bir tazminat miktarı söz konusu olmuştur. Ama eşin dışında destek olunan diğer kişilerde maddi tazminat açar.Duyulan acı eğlenme kederin tazmini için anne baba kardeşler eş çocuklarda manevi tazminat talebinde bulunabilir.
Kaynak: SÖZCÜ- Tuğba Nur Çelik
