Luna ve TerraUSD isimli kripto paralarda yaşanan deprem tüm kripto piyasasını etkisi altına aldı. Luna ekosisteminin çökmesi sistemi sarsarken sabit coinlerin geleceği de tartışma konusu oldu. Sözcü'den Serkan Üstün'ün haberi şöyle;
Kripto piyasasında çöküş sürerken gözler piyasayı alt üst eden sabit coinlere çevrildi.
Değeri bir başka varlığın fiyatına bağlanarak sabitlenmiş bir kripto para türü olan sabit coinler, hakkında çokça tartışma ve eleştiri bulunmasına rağmen pek çok yatırımcı için güvenli liman olma özelliği taşıyordu.
Tether, Terra gibi coinler, yatırımcıya hem parasını blok zinciri teknolojisi ile saklama olanağı sunuyor hem de Bitcoin, Ethereum gibi kripto para birimlerin oynaklığı nedeniyle alınan risklerden yatırımcının kaçınmasını sağlıyordu. Hatta ABD’li piyasa düzenleyicileri başta olmak üzere pek çok düzenleyici kurum yetkilisi kripto paralara soğuk baksa da da sabit coinler için daha sıcak yorumlarda bulunuyordu.
Buna rağmen sabit coinler eleştirilere de maruz kalıyordu. Sabit coinlere getirilen en önemli eleştiri ise karşılık sorunu oldu. Bu paraların dolara veya diğer para birimlerine sabitlenmesini sağlayacak rezervin olup olmadığı her zaman tartışma konusuydu.
YÜZDE 98’LİK KAYIP
Piyasada öne çıkan sabit coinler Tether (USDT), USD Coin (USDC), TerraUSD (UST) ve DAI oldu. Piyasadaki büyük çöküş ise Luna topluluğunun sabit coini olan UST aracılığı ile geldi. 1 dolara sabit olması beklenen UST’nin arkasındaki sistemin kırılması sonucu 1 UST 0,35 dolara kadar geriledi. Bununla birlikte bu platformun tokeni olan Luna ise yüzde 98 değer kaybı ile 100 dolara yakın piyasa değerinden 1 doların altına geriledi.
Bu sistemin bozulması sonrası diğer sistemlerin de güvende olmadığı endişeleri yükseldi ve Bitcoin, Ethereum, Solana gibi önde gelen kripto paralar yüzde 30’un üzerinde değer kaybetti.
Peki sistem nasıl kırıldı?
Kripto dünyası, blok zincir teknolojisine dayalı birden birden fazla ekosistem barındırıyor. Bitcoin, Ethereum, Luna bu ekosistemlerden öne çıkanı. Aynı zamanda bu sistemlerin teknolojisini kullanan yüzlerce token var.
Dünkü kriz ise Luna topluluğunun sistemine dönük manipülasyonlar sonrası gerçekleşti.
PONZİ ELEŞTİRİSİ
Daha önce yatırımcıların Luna’yı tercih etmelerinin altında Luna’nın yüksek yıllık getiri vadetmesi yatıyordu. Birçok merkeziyetsiz finans platformu yüzde 12,5’e kadar yıllık getiri oranı vadederken Luna’da bu oran yüzde 20’ye kadar çıkıyordu.
Ayrıca Luna diğer toplulukların aksine fonlamasının girişim sermayelerinden değil ekosistemlerindeki merkeziyetsiz uygulamalardan geldiğini ve kârların sürdürülebilir olduğunu iddia ediyordu. Ancak bu sistem ponzi denilen dolandırıcılık sistemine benzerliği ile eleştirilere de maruz kalıyordu.
Bununla birlikte Luna topluğunun UST’yi dolara endeksleyebilmek adına rezerv bulundurması gerekiyordu. Bu rezerv de arkasında karmaşık algoritmalara sahip. 1 UST satmak her zaman 1 dolar değerinde tokenin basılmasını sağlıyor. Aynı zamanda UST’nin değeri düştüğü anda şirket bu sabit coini rezervlerinden fonlayarak parayı sabit tutmaya çalışıyor.
SALDIRI NASIL GERÇEKLEŞTİ?
Luna bu şekilde çalışırken topluluğun varlıklarına dönük bir saldırı dalgası başladı. Bu dalga Luna’nın CEO’sunun Do Kwon’un elindeki Bitcoin’i açıklaması ve kurumun mart ayı sonunda 1 milyar doların üzerinde Bitcoin pozisyonu açmasının ardından geldi.
Saldırıyı gerçekleştiren yatırımcıların açığa satış pozisyonları alarak Luna havuzunu boşaltmasıyla birlikte Luna, Bitcoin rezervini satmak üzere harekete geçti. Bu esnada saldırıya geçen grup Binance ve FTX borsaları üzerinden UST satmaya devam etti. Luna topluluğu UST’yi tekrar 1 dolara eşitlemek için Luna ve Bitcoin rezervlerini eritmeye başladı.
Luna topluluğunun rezerv cüzdanında bulunan 42 bin 530 Bitcoin’inin hareket etmesinin görülmesi ise yatırımcıları paniğe sürükledi. Bu da piyasada panik satışlarına neden oldu. Böylece piyasa zincirleme etkiyle hızla düşüşe geçti. Son hesaplamalara göre piyasadan 250 milyar dolarlık varlığın satıldığı düşünülüyor.
Büyük satış dalgasıyla birlikte alım olmaması yüzünden UST yatırımcıları uzun süre satış gerçekleştiremedi. Kripto borsalarındaki satış tahtaları uzun süre boş kaldı.
‘SATIŞLAR DURMADI’
Luna’daki düşüşle ilgili değerlendirmelerde bulunan Bybit Türkiye Araştırma Müdürü Beste Naz Süllü satışların durmadığını belirtti. Süllü yayınladığı araştırma notunda şu değerlendirmelerde bulundu:
“Henüz LUNA'nın akıbetinde bir düzelme olmaması ve işin boyutlarının tam anlaşılamaması nedeniyle satışların durduğu söylenemez.
Bu taraftan iyi haberler gelmediği için fırsatı değerlendirmek isteyen yatırımcılar fazlasıyla risk almış olacaktır. Dönüşleri değerlendirmek isteyen yatırımcılar sigorta primi olarak durumun düzeldiği bilgisini almaları gerekir.”
SABİT COİN SİSTEMİ İÇİN TEHLİKE ÇANLARI
UST’nin çöküşüyle birlikte piyasanın kırılganlığını da gözler önüne serildi. Pek çok uzman bu olayın Tether, DAI gibi büyük sabit coinlerde de yaşanabileceğine kanıt olduğu belirtirken bu sistemin başarısız olması sonrası merkeziyetsiz finans savunucularının elinin güçsüzleşeceği düşünülüyor.
Düzenleyici kuruluşlarının yetkililerinin piyasa düzenlemesi ihtiyacının da altını çizmesi bunun bir kanıtı. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen ve ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) Başkanı Gary Gensler konuyla ilgili açıklamalarda bulundu.
Senato Bankacılık Komisyonu’nda açıklamalarda bulunan Yellen “TerraUSD olarak bilinen sabit coin bir sorunla karşılaştı ve değer kaybetti. Bence sabit coinler hızla büyüyen bir ürün ve yarattığı riskler de hızla büyüyor” dedi.
Yellen “Dijital varlıklar finansal sistem için riskler yaratabilir. Koordine bir şekilde regülasyon oluşturulması gerekiyor” diye konuştu.
SEC’TEN SERT UYARI
Bununla birlikte SEC Başkan Gensler, bazı kripto para borsalarının kullanıcılara karşı işlem yapabileceği konusunda uyarılarda bulundu.
Kripto paralardaki sert düşüş, piyasaların düzenlenmesine yönelik tartışmaları yeniden alevlendiriyor.
Gary Gensler, kripto ticaretine konu olan tüm varlıkların düzenleyici kapsamına girmesi gerektiğini savunmaya devam ediyor. Gensler, bazı kripto borsaların yatırımcılarına karşı pozisyon açtığını söylerken pazarda bir manipülasyon oluşturduklarını iddia etti.
