Türk ceza hukukunda mobbing suçu diye bir suç tipi yok. Hukuka göre hakaret, kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut fiil veya sövmek suretiyle saldırmak şeklinde gerçekleşir. Dolasıyla iş yerinde kişiye yönelik aşağılayıcı, onur kırıcı sözlerin hakaret suçu kapsamında yer alması ve yargı önüne taşınmasıyla mobbing uygulayan kişinin cezalandırılması söz konusu olabilir.
Uzmanlara göre dünyanın her yerinde görülen ve psikolojik taciz olarak adlandırılan mobbinge maruz kalan kişiler, gerekli delileri toplayarak buna yönelik yetkili makamları bilgilendirmeli. Mobbinge uğrayanların suçu ispat etmek amacıyla ses ve görüntü kaydı alabileceğini söyleyen Hukukçu Doç. Dr. Hasan Sınar, faillerin hakaret ve kasten yaralama suçlarından 2 yıla kadar hapis cezasıyla yargılanabileceğini dile getirdi. Psikolog Prof. Dr. Aylin İlden Koçkar ise çalışanın kesinlikle susmaması gerektiğini vurgulayarak, psikolojik destek alınmasını önerdi.
Bursa’da sağlık çalışanı Mustafa Yalçın'ın mobbinge uğradığını belirten bir not bırakarak hayatına son vermesi Türkiye’nin gündemine oturdu. Altınbaş Üniversitesi (AÜ) Hukuk Fakültesi’nden öğretim üyesi Doç. Dr. Hasan Sınar ve yine aynı üniversiteden Psikolog Prof. Dr. Aylin İlden Koçkar, mobbingin hukuki ve psikolojik boyutuna yönelik bilgi vererek, önerilerde bulundu.
HAKLI FESİH SEBEBİ SAYILIYOR
Mobbingin çalışanın açık bir şekilde bulunduğu kurumda çalışmaya devam etmesini imkansız hale getirecek düzeye ulaşması halinde İş Kanunu uyarınca haklı fesih sebebi sayıldığını belirten Doç. Dr. Sınar, “Ama bunun için mobbingin bu yoğunlukta gerçekleştiğini işçinin yargı önünde delilleriyle ortaya koyması gerekiyor. İspat edilince kişi yasal haklarını da alarak o işyerinden ayrılıp, yeni bir iş bulabilir” dedi.
2 YILA KADAR HAPİS CEZASIYLA YARGILANABİLİR
Türk ceza hukukunda mobbing suçu diye bir suç tipinin olmadığını aktaran Doç. Dr. Sınar, “Ancak, iş yerinde çalışana yönelik başta patronu olmak üzere yapılan psikolojik taciz eylemleri ceza kanununda belirli suç tiplerini oluşturur. Bunun en başında da 125’inci maddesinde düzenlenmiş olan hakaret suçu geliyor. Hukuka göre hakaret, kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut fiil veya sövmek suretiyle saldırmak şeklinde gerçekleşir. Dolasıyla iş yerinde kişiye yönelik aşağılayıcı, onur kırıcı sözlerin hakaret suçu kapsamında yer alması ve yargı önüne taşınmasıyla mobbing uygulayan kişinin cezalandırılması söz konusu olabilir. Böylece, failler 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıyla yargılanabilir” diye konuştu.
KASTEN YARALAMA SUÇU
Çalışanların sahipsiz olmadığını söyleyen Doç. Dr. Hasan Sınar, “Eğer iş yerinde psikolojik taciz eylemleri çalışanın psikolojisini bozmuşsa, mental sağlığını olumsuz yönde etkilemişse kişinin depresyona girmesine, ilaç kullanmasına, uzmandan destek alacak noktaya gelmesine yol açmışsa failin kasten yaralama suçunu işlemiş olduğu anlamını taşır. Kişiler, iş yerinde mobbinge uğruyorsa haklarını aramak isterlerse hukuk iş ve ceza hukukuyla sahip çıkıyor, çalışanlar sahipsiz değil” ifadelerini kullandı.
SUÇU ISPATLAMAK İÇİN SES VE GÖRÜNTÜ KAYDI ALABİLİRSİNİZ
Doç. Dr. Sınar, “Kişinin kendisine karşı işlenen suçu başka delillerle ispatlama imkanı yoksa o anda kamu mercilerinden de yardım alma durumu olmuyorsa, o suçu ispatlamaya yönelik ses, görüntü kaydı alabilir, Yargıtay bunu hukuka uygun olarak kabul ediyor. Olması gereken de budur, aksi takdirde suçu ispatlayamazsınız” dedi.
BURSA’DA DOKTORUN İNTİHARI: İDARİ SORUŞTURMA BAŞLATILMALI
İntihar eden Mustafa Yalçın'ın kendisini bu aşamaya kadar getiren haksızlıkları dile getiren mektubu ve sürecin tanıkları olduğunu dile getiren Doç. Dr. Sınar, “Bu kişiler hakkında derhal idari soruşturma başlatılmalı, sonrasında da gerekli yasal işlemler kanunun öngördüğü şekilde gerçekleştirilmelidir. Ama intihardan dolayı kişilerin hukuken sorumlu tutulması mümkün değil. Ahlaken çok sorunlu bir durum ama hukuk kuralları açısından ölüm neticesinden dolayı mobbingi yapanları doğrudan sorumlu tutma imkanımız ne yazık ki mümkün gözükmüyor” yorumundan bulundu.
PROF. DR. KOÇKAR: MOBBİNG İŞ YERİ ZORBALIĞIDIR
Mobbingin iş yeri zorbalığı olduğunu söyleyen AÜ’den Psikolog Prof. Dr. Aylin İlden Koçkar ise “Mobbing, aynı şirket içerisinde çalışan bir kişi ya da grubun diğer bir kişiye yönelik yalnız bırakma, aşağılama, ve saldırganlık göstermesidir. Kişiyi aşağılama, yokmuş gibi davranma, korkutma, hakkında dedikodu çıkartma gibi yöntemlerle yapılıyor” diye konuştu.
“MOBBİNGE MARUZ KALIYORSANIZ SUSMAYIN”
Mobbinge maruz kalan kişinin kesinlikle destek alması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Koçkar, “Tam olarak olup bitenlere yönelik kayıt tutun. Bunun farkında olun ve susmayın. En tehlikeli nokta susmaktır çünkü o zaman ‘nasıl olsa sesini çıkarmıyor’ diye zorbalığı uygulayan kişi devam ediyor. ‘Bir takım psikolojik sorunları olan kişiler mobbing uyguluyor’ diyemiyoruz. Herkesin zorbalık uygulaması mümkündür” ifadelerini kullandı.
“MAĞDUR KİŞİ YOĞUN DEPRESYON YAŞAYABİLİR”
Mobbinge uğrayan kişilerde uyum bozukluğunun ortaya çıktığını aktaran Prof. Dr. Koçkar, “Kişi yoğun depresyon da yaşayabilir. Hayattan küsme, vazgeçme, hiçbir şey yapmak istememeye varan düzeyde depresif bir hal oluşabiliyor” dedi.
