Asya ve Orta Doğu'nun önde gelen liderleri ve delegasyonları bugün Çin'in liman kenti Tianjin'de iki günlük Şangay İşbirliği Örgütü (SİÖ) zirvesi için bir araya geldi. ŞİÖ ile diyalog ortağı olan Türkiye'yi Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın temsil ettiği zirve, oluşumun şimdiye kadarki en büyük toplantısı. Erdoğan, Çin lideri Şi Cinping ile bir araya geldi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ŞİÖ'nün 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi için bulunduğu Çin'in Tiencin şehrinde, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile bir araya geldi.
Çinli yetkililer bu zirveyi ŞİÖ'nün şimdiye kadarki en büyük toplantısı olarak nitelendiriyor. CNN International'ın yorumuna göre "diplomasi ve ihtişam, Şi'ye, ABD Başkanı Donald Trump döneminde ittifaklarını sarsan ve küresel bir ticaret savaşı yürüten dünyanın önde gelen süper gücüne karşı, Çin'i istikrarlı ve güçlü bir alternatif lider olarak sunma fırsatı verecek."
Buluşma aynı zamanda Pekin'de yapılacak büyük bir askeri geçidin hemen öncesine denk geliyor. Bu etkinlikte ise farklı bir mesaj verilecek: Çin'in hızla gelişen askeri gücü. Geçit törenine, Kuzey Kore lideri Kim Jong Un, Myanmar lideri Min Aung Hlaing, Putin, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ve Slovakya Başbakanı Robert Fico gibi isimler de katılacak.
'DÜNYA NÜFUSUNUN YÜZDE 40'INI YÖNETİYORLAR
Putin, pazar günü Tianjin'de kırmızı halıyla karşılandı. Çin devlet ajansı Xinhua'ya verdiği yazılı röportajda, Çin-Rusya ortaklığını 'dünya için istikrar sağlayıcı bir güç' olarak tanımladı. İki ülkenin 'adil, çok kutuplu bir dünya düzeni inşa etme vizyonunda birleştiğini' söyleyerek, mevcut ABD öncülüğündeki uluslararası düzenin kendilerine karşı haksız biçimde kurulduğuna işaret etti.
ŞİÖ üyeleri arasında Çin, Rusya, Hindistan, İran, Pakistan, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan bulunuyor. Bu ülkeler küresel enerji rezervlerinin büyük bölümünü kontrol ediyor ve dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 40'ını yönetiyor.
Hindistan Başbakanı Narendra Modi de Tianjin’e ulaştı. Şi cumartesi gününden bu yana konuklarıyla ikili görüşmeler gerçekleştiriyor.
'MİMAR VE EV SAHİBİ'
Zirveye katılan ülkeler arasında tarihsel rekabetler ve siyasi sistem farklılıkları bulunsa da, bu durum, CNN'e göre Şi'nin vermek istediği mesajı daha da güçlendiriyor.
Pakistan'daki Lahore Üniversitesi Güvenlik, Strateji ve Politika Araştırmaları Merkezi Direktörü Rabia Akhtar'a göre: "Pekin, Çin'in Avrasya'da rakipleri aynı masaya oturtabilecek ve büyük güç rekabetini yönetilebilir bağımlılığa dönüştürebilecek vazgeçilmez bir aktör olduğunu göstermek istiyor. Görüntü çok net: Çin sadece bölgesel düzenin bir katılımcısı değil, aynı zamanda başlıca mimarı ve ev sahibi."
Modi'nin katılımı, listeye ayrıca ağırlık katıyor. Geçen yıl Kazakistan'daki zirveye katılmayan Modi, bu kez ABD ile ilişkilerin gerilmesi ve Pekin ile Yeni Delhi'nin kendi aralarındaki sürtüşmeleri azaltmaya başlaması bağlamında Tianjin'de bulunuyor. Bu durum, ABD'nin Hindistan'ı Çin'e karşı bir denge unsuru olarak geliştirme çabalarını tehlikeye atabilir.
ORTAK VE GÖZLEMCİ ÜLKELER
ŞİÖ'nün 16 resmi ortak ve gözlemci ülkesinden de delegasyonların gelmesi bekleniyor. Bunlar arasında Kamboçya, Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Katar, Kuveyt ve NATO üyesi Türkiye bulunuyor. Ayrıca bazı Güneydoğu Asya liderleri de davet edildi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in de katılması bekleniyor.
Tianjin'in dört bir yanında İngilizce, Rusça ve Çince zirveyi duyuran afişler yer aldı. Kent merkezinde trafik büyük ölçüde kısıtlandı. Çinli liderler konuklarını yüksek düzeyde diplomatik ihtişamla karşıladı.
Tianjin'in seçilmesi de sembolik. 19'uncu yüzyılda Avrupa devletleri ve Japon İmparatorluğu tarafından zorla açılan bir liman olan şehir, İkinci Dünya Savaşı sırasında da Japonya’nın işgaline uğramıştı.
ERDOĞAN VE TÜRKİYE HEYETİ ÇİN'DE
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve aralarında Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, MİT Başkanı İbrahim Kalın gibi isimlerin olduğu Türkiye heyeti ile, Şanghay İşbirliği Örgütünün 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi'ne katılmak üzere Çin'in Tianjin şehrine gitti.
Erdoğan, bugün Şanghay İşbirliği Örgütünün 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi kapsamında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in liderler onuruna vereceği akşam yemeğine katılacak.
Erdoğan, ayrıca, ev sahibi mevkidaşı Şi Cinping başta olmak üzere diğer liderlerle ikili görüşmelerde de bulunacak.
ZİRVE SONRASI GEÇİT TÖRENİ
Aralarında İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif ve Rusya lideri Putin'in de olduğu bazı liderler, zirveden sonra Pekin’deki askeri geçit töreninde de kalacak. Burada Çin Komünist Partisi, hem askeri gücünü sergileyecek hem de II. Dünya Savaşı’nda Japonya’ya karşı Müttefikler arasında oynadığı rolü öne çıkaracak.
ŞİÖ NEDİR?
2001'de Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan'ın bölgesel güvenlik iş birliği amacıyla kurduğu Şanghay İşbirliği Örgütü, zamanla kapsamını genişletti.
Üyeler ortak terörle mücadele tatbikatları yapıyor, kendi tanımlarıyla 'terörizm, ayrılıkçılık ve aşırılıkçılıkla' mücadelede istihbarat paylaşıyor, ayrıca eğitim, ticaret ve enerji gibi alanlarda iş birliği geliştiriyor. Bir diğer ortak nokta da 'adil bir uluslararası düzen' yani 'tek bir süper güç ve müttefiklerinin liderliğinde olmayan bir düzen' çağrısı yapılıyor.
