Milyonlarca EYT'liyi emekli edecek tasarı Meclis'e geliyor. Yaş şartının kaldırılmasıyla birlikte emeklilikte bir devrim gerçekleşip kronik sorun ortadan kalkıyor. Peki, staj başlangıç sayılacak mı? 18 yaşın altındaki sigortalar geçersiz mi? Emeklilik zorunlu olacak mı? Öte yandan Bağ-Kur'luların primlerinin eşitlenmesiyle ilgili talepleri de bulunuyor.
1999 yılında koalisyon hükümeti tarafından çıkartılan bir yasa ile başlayan sorun yapılan bir yıllık titiz bir çalışma sonucunda ortadan kaldırılıyor. Yaklaşık 4 milyon EYT'liye emeklilik hakkı sağlayacak olan yasa tasarısı Ocak ayı içinde Meclis'ten çıkacak ve yasalaşacak. İlk etapta prim ve yılını tamamlamış 2 milyon 250 bin sigortalı hemen emeklilik hakkına kavuşurken şartlarını tamamlayacak olan diğer EYT'liler de kademeli olarak emekli olacak.
ŞARTLAR DEĞİŞMİYOR
EYT ile emeklilik için 8 Eylül 1999 öncesinde konulmuş prim ve yıl şartları korunuyor. Buna göre SSK'lılar için 5000 gün prim yeterli olacak. Burada kadınlar için 20 erkekler için ise 25 yıllık bekleme süresi de gerekecek. Bağ-Kur ve emekli Sandığı için ise kadınlarda 7200 gün erkeklerde 9000 gün prim şartı bulunuyor. Bu şartları tamam olanlar yasa çıktıktan sonra yaş şartına bakılmadan başvurarak emekli olacaklar.
PRİMLER EŞİTLENİR Mİ?
Bağ-Kur'luların primlerinin eşitlenmesiyle ilgili talepleri de bulunuyor. Bu konuda bir çalışma başlatılmıştı. Yasa tasarısının görüşülmesi sürecinde Meclis'te bu talepler değerlendirilebilir ve bir değişiklik te yapılabilir. Bunun için tasarının netleşmesi de gerekiyor.
EKSİĞİ OLANA İMKAN VAR
Yukarıdaki prim şartlarını ve süreyi henüz tamamlamamış olanlar için kademeli emeklilik imkanı olacak. ancak şu anda bu eksiklikleri tamamlama fırsatı da var. kadınlar doğum borçlanması ile 2160 gün kazanırken, erkekler askerlik borçlanması ile primlerini yükseltebilecek. Bunun dışında Bağ-Kur'lular ihya, gurbetçiler ise yurtdışı borçlanma ile primlerini artırabilecek. Hizmet tespit davaları da 8 Eylül 1999 öncesindeki sigortasız günlerin tescilini sağlayabilir.
ÇALIŞMAYA DEVAM EDİLECEK
Emeklilerin çalışmasının önünde bir engel bulunmuyor. Bu yüzden EYT'liler emekli olduktan sonra çalışmaya devam edebilecek. Burada ödenecek Sosyal Güvenlik Destek Primleri için işverenlere bir teşvik de verilecek.
TAZMİNAT HAKKI VAR
Emeklilik işlemleri için alışan EYT'lilerin işten ayrılmaları gerekiyor. Bu durum onlara kıdem tazminatı kazandıracak. Böylece çalışan EYT'liler son işyerinde 1 yıllık süreyi de doldurdularsa tazminatlarını alacak. bu konuda işverenlere uygun şartlarda kredi de verilecek.
EYT'LİLERİN MERAK ETTİĞİ SORULAR VE CEVAPLARI
STAJ BAŞLANGIÇ SAYILACAK MI?
Staj ve çıraklık konusunda başlangıç sayılması ile ilgili bir çalışma yapılmadı. Bu konudaki uygulama devam edecek. Ancak Meclis aşamasında yasaya ekleme yapılabilir.
BORÇLANMADA ÖDEME HEMEN Mİ OLACAK?
Askerlik ve doğum borçlanması ile ilgili başvuruyu Aralık ayı bitmeden yapanlar kazançlı çıkacak. Başvuru sırasında para ödenmiyor. Paralar daha sonra tebligat geldikten sonra 1 ay içinde ödenecek.
BORÇLANMALAR İÇİN BİR KREDİ İMKANI OLACAK MI?
Daha önce bu konuda kamu bankaları kredi imkanı tanımıştı. Şu anda bir açıklama yok. Ancak bankalar bu şekilde bazı ürünler çıkartabiliyor.
18 YAŞIN ALTINDAKİ SİGORTALAR GEÇERSİZ Mİ?
18 yaşın altında uzun vadeli sigorta kollarında fiili çalışma var ve prim yatırılmışsa bu süreler başlangıç sayılıyor ve primler geçerli. Ancak 20 yıllık ve 25 yıllık bekleme süreleri 18 yaş dolduktan sonra hesaplanıyor.
EMEKLİLİK ZORUNLU OLACAK MI?
EYT'de ya da diğer emeklilik işlemlerinde bir zorunluluk bulunmuyor. Kamuda çalışan işçiler için getirilen zorunlu emeklilik kuralı da bu düzenlemeyle ortadan kalkacak. İsteyen emekli olacak istemeyen çalışmaya devam edecek.
Yaş şartı konusunun çözüme kavuşmasının ardından EYT'lerin bir diğer merak ettiği konu emekli zammı oldu. Ocak 2023 SSK ve Bağ-Kur emekli zammı TÜİK'in Aralık ayı enflasyon rakamlarını duyurması sonrası belli olacak. SSK ve Bağ-Kur emeklisi 6 aylık enflasyon rakamları kadar zam alıyor.
Öte yandan bu yıl enflasyon farkının yanında refah payı artışı da maaşlara yansıyacak. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nda bu konu hakkında yoğun bir çalışma var.
EMEKLİ ZAMMI NE ZAMAN BELLİ OLACAK?
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Aralık ayı enflasyon rakamlarını 3 Ocak 2023'te açıklayacak.6 aylık enflasyon oranının belirlenmesi sonrası Bakanlığın açıklayacağı refah payı ile beraber yeni zam oranı belli olacak.
