Emeklilikte yaşa takılanlar için yapılan çalışmada yaş şartı tamamen ortadan kalkıyor. EYT yasasına tabi olacaklar 1999 yılı öncesindeki tüm haklarına aynen sahip olacaklar. Ancak emeklilik hakkı elde etmek için sadece EYT'ye tabi olmak yetmeyecek. Prim ve sigortalılık süresini doldurmak gerekiyor. Peki eksik primi olanlar ne yapacak? Sabah Gazetesi'nden Mete Dirice'nin haberi şöyle;
İşte detaylar...
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili yapılacak düzenlemede sürpriz gelişmeler peş peşe yaşandı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin EYT'lilerin yaş şartının kaldırılacağını ve tasarının Aralık ayında Meclis'e geleceğini açıklayarak, "Kötü senaryoları kafanızdan silin, yapacağımız düzenleme herkesi kapsayan bir düzenleme olacak" dedi.
EYT ARALIK'TA MECLİS'TE OCAK'TA YÜRÜRLÜKTE
3600 ek gösterge çalışması sonrası öncelikli gündem halini alan EYT düzenlemesinin taslağı tek formül şeklinde teknik olarak tamamlandı. Düzenlemenin Aralık ayında TBMM'ye sunulması, 15 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girmesi bekleniyor.
EYT KİMLERİ KAPSIYOR? YAŞ ŞARTI TAMAMEN ORTADAN KALKIYOR
EYT düzenlemesi ile yaş şartı tamamen ortadan kalkacak. Tıpkı 8 Eylül 1999 öncesinde olduğu gibi prim ve sigortalılık şartı aranacak.
Daha açık ifadeyle 8 Eylül 1999 öncesi emeklilik sigortası girişi olan herkes EYT kapsamında olacak. Burada EYT kapsamında olmak emekli olmaya yetmeyecek. Sigortalılık süresi ve prim gününü tamamlamak gerekiyor.
SİGORTALILIK SÜRESİ KADINLARDA KALKTI
Sigortalılık süresi kadınlarda 8 Eylül 2019'da dolduğu için bu şart kadınlarda aranmayacak. Erkeklerde ise bu tarih 8 Eylül 2024'te sona eriyor.
EYT'LİLERİN EMEKLİLİK HAKKI İÇİN PRİM GÜNÜ OLMAZSA OLMAZ
1999 yasasıyla beraber SSK'lı kadınlar 20 yıl 5.000-5975 gün, erkekler ise 25 yıl 5.000-5975 gün prim ile emekli olmayı beklerken erkekler 58, kadınlar ise 56'yı bulan yaş şartı ile karşılaştı. Bağ-Kur ve emekli sandığında ise erkeklerde 9.000 gün kadınlarda ise 7.200 gün prim şartı ve yine 20 yıl ile 25 yıl sigortalılık süresi bulunuyordu.
SİGORTALILIK SÜRESİ VE PRİMİ DOLAN 1,5 MİLYON KİŞİ VAR
EYT yasası yürürlüğe girdiğinde ilk anda 4 milyon yaşa takılanın 1,5 milyonunun emekli olması bekleniyor. Bunun nedeni yaklaşık 2,5 milyon kişinin sigortalılık süresi veya priminin henüz dolmamış olması. Bu kişilerde EYT yasasına tabi olarak şartları doldurduklarında kademe kademe emekli olabilecek.
EKSİK PRİM GÜNÜ OLANLAR NE YAPACAK?
EYT yasasına tabi olmak emeklilik için yeterli olmayacak. Sigortalılık süresi ve prim günü şartı tıpkı 1999 yasası öncesindeki gibi geçerli olacak. Sigortalılık süresi ve prim günü eksiği olan EYT'liler bunları tamamladıktan sonra başvurmaları halinde emeklilik hakkı kazanacak.
Kadınlar için 20 yıllık süre 2019 itibariyle tamamlandığı için, kadınlar için sadece prim şartını yerini getirmek yeterli olacak.
Erkekler için konulan 25 yıllık süre ise bazı EYT yasasına tabi sigortalılar için henüz tamamlanmadı. 1997, 1998 ve 1999 yıllarında işe girenler 2022, 2023 ve 2024 yıllarında sigortalılık süresini tamamlayacak.
Sigortalılık süresini son tamamlayacak EYT'li erkek için bu tarih ise 8 Eylül 2024 olacak.
İŞTE EN ÇOK MERAK EDİLEN EKSİK PRİMİ TAMAMLAMA FORMÜLLERİ
Sigortalılık süresi dışında EYT yasası ile emekli olabilmek için yegane husus prim gününün doldurulması. Burada primini tamamlayanlar emeklilik sistemine giriş yapacak.
Tüm bunlarla beraber eksik primi tamamlamak veya azaltmak için bazı yollar var.
İşte milyonların merak ettiği o formüller:
KISMİ EMEKLİLİK
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup EYT'ye tabi olanlar için 3.600 günle yani 10 yıllık primle emekli olma imkanı bulunuyor. Sigortalının eğer yeterli primi tamamlama imkanı yoksa 3.600 gün prim emeklilik için yeterli oluyor. Ancak burada tekrar yaş şartı gündeme geliyor. Kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaşın dolmuş olmasına bakılıyor.
ASKERLİK BORÇLANMASI İLE BÜYÜK AVANTAJ
Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor. Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor.
Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek önemli bir avantaj da kazanılıyor. Bu yöntemle mevcutta emeklilik giriş tarihi nedeniyle EYT'ye tabi olmayanlar yasaya tabi olarak emeklilik hakkı edebilir.
DOĞUM BORÇLANMASI YAPMAK
Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor. Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün prim tek seferde ödenerek emeklilik hakkı kazanılabiliyor.
İŞYERİ SAHİPLERİ VE ŞİRKET ORTAĞI OLMUŞLAR İÇİN 'İHYA ETMEK' FORMÜLÜ
EYT'de emeklilik hakkı verilmesi için farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirmeye alınıyor. Bunlardan birisi de Bağ-Kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte eğer primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor, borçları da siliniyor. Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.
İSTEĞE BAĞLI SİGORTA
Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler. SGK'ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor.
GEÇMİŞE DÖNÜK HİZMET TESPİTİ YAPMAK
Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir ve giriş tarihini geri çekebilir. Bununla beraber hem EYT yasasına tabi olma hakkı kazanılabilir hem de prim günü kazanılabilir.
2023 GELMEDEN PRİMLERİNİ ÖDEYENLER AVANTAJLI OLACAK
Emeklilik borçlanma formüllerinden birini kullanarak prim ödemesi yapacaklar. 2023 yılı gelmeden bu ödemelerini yapmaları durumunda büyük bir kazanç sağlayacak. Nitekim Ocak ayında ödenecek sigorta primleri ücretlerle beraber artacak.
EYT'DE BAŞVURU SÜRECİ NASIL OLACAK?
EYT çalışması Aralık ayında Meclis'ten çıkıp Ocak ayında yasalaşırsa başvuru sürecine girilecek. Bundan sonra prim ve süresi dolmuş hak sahibi EYT'liler kendi seçtikleri bir tarihte ya da şartları tamamladıkları tarihte SGK'ya başvurarak emeklilik talep edecek.
EMEKLİLİK ZORUNLU OLACAK MI?
SGK mevzuatına göre bir vatandaşın emekli edilmesi için sigortalının talebi gerekiyor. Yani sigortalılar isterlerse şartları doldurduktan sonra emekli olabilir veya çalıştıkları yerde devam edebilir. Yani EYT yasasıyla zorunlu bir başvuru süreci ve emeklilik olmayacak. Burada sadece isteyen EYT'liler emekli olmak için başvuruda bulunacak.
Kaynak: SABAH Gazetesi
