İngiliz Financial Times (FT) gazetesi, son dönemde Türk lirasının değer kaybının ülkede hiperenflasyona yol açabileceği uyarısı yaptı.
Türk lirasındaki değer kaybı, batı basınının gündeminde.
Gazete, 'Türkiye hiperenflasyonun eşiğinde mi?' başlıklı yazıda, "Ülkenin merkez bankası, tüketici fiyat endeksinin ekim ayında yıllık yüzde 19,9 artmasına rağmen, üst üste üçüncü kez ana faiz oranını indirdi. Kasım ayında yüzde 15'e düşürdü." dedi.
Reuters anketini hatırlatan FT, cuma günü yıllık enflasyonun yüzde 20 barajını aşması ve yüzde 20,7'ye ulaşmasının beklendiğine dikkat çekti.
Financial Times,"Bu, ülkenin döviz krizinde sarsıldığı Kasım 2018'den bu yana en yüksek oran olacak."dedi.
"Türkiye, kasım ayının başından bu yana liranın dolar karşısında yüzde 28 değer kaybetmesini korkuyla izliyor." diyen FT, analistlerin, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ısrar etmeye devam etmesi halinde Türkiye'nin hiperenflasyona yönelebileceği konusunda uyardığını aktardı.
Gazete, Türkiye'nin "Lira düştükçe giderek daha pahalı hale gelen ithalat ve diğer hammaddelere büyük ölçüde bağımlı" olduğunu kaydetti.
Hiperenflasyon Nedir?
Hiperenflasyon, bir ülkedeki tüm mal ve hizmetlere ait fiyatların belirli bir dönem süresince kontrolsüz bir şekilde yükseldiği durumları tanımlamak için kullanılan bir ekonomi kavramıdır. Farklı bir deyişle, hiperenflasyon oldukça hızlı ve çok daha kontrolsüz bir enflasyondur.Genel olarak, bir ülkede enflasyon oranın ayda yüzde 100 veya daha fazla yükselişe geçtiği durumlar hiperenflasyon olarak ifade edilmektedir. Bununla birlikte farklı ekonomistlere göre enflasyon oranın ayda yüzde 50 ya da 200’den daha fazla yükseldiği durumlar da hiperenflasyon olarak tanımlanabilmektedir.
Örneğin, dünyaca ünlü Amerikalı bir ekonomi profesörü olan Phillip Cagan, “Hiperenflasyonun Parasal Dinamikleri” adlı kitabında yer verdiği ve incelediği hiperenflasyon kavramını enflasyon oranın ayda yüzde 50 ve üzerinde artması olarak tanımlamıştır.
Bu bağlamda değerlendirmek gerekirse, enflasyon oranın ayda en az yüzde 50 ve üzerinde hızlı bir şekilde artmasının hiperenflasyona sebep olduğu konusunda birçok ekonomistin hemfikir olduğunu söylemek pek de yanlış olmayacaktır.
Hiperenflasyonun Nedenleri Nelerdir?
Para arzındaki artış ve talep enflasyonu, hiperenflasyonun ortaya çıkmasına neden olan en temel iki unsurdur. Çünkü hiperenflasyon çoğu zaman, para arzında artış olduğunda ve talebi arzın gerisine iterek fiyatları yükselttiğinde ortaya çıkmaktadır.
Hiperenflasyonun ortaya çıkmasına neden olup en önemli faktörler arasında yer alan para arzındaki artış, genellikle bir devletin daha fazla para basması ve bastığı bu paraları dolaşıma sokmasından kaynaklanır. Dolaşıma daha fazla para girdiğinde, para biriminin gerçek değeri düşer ve fiyatlar hızlı bir şekilde yükselir.
Hiperenflasyona neden olan bir diğer unsur ise talep enflasyonudur. Böyle bir durumda talep arzı geçer ve bu da fiyatların yükselmesine sebep olur. Bu, artan tüketici harcamaları, ihracatta ani bir artış ya da devlet tarafından yapılan yüksek harcamalar sonucunda ortaya çıkabilmektedir.
