Dünya tarihinin en ölümcül salgınlarından biri olan veba için ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi alarm verdi. ABD'de yaşayan 10 yaşındaki çocuğun veba nedeniyle hayatını kaybettiği paylaşıldı.
Sağlık görevlilerinin hayvanlarda ve pirelerde bakteriyel enfeksiyonla ilgili uyarılarının ardından Colorado’da yaşayan 10 yaşındaki bir çocuğun ölümü vebayla ilişkilendirildi.
Colorado Halk Sağlığı ve Çevre Departmanına göre, çocuğun “veba ile ilişkili nedenlerden öldüğü” bildirildi. CNN’nin bildirdiğine göre ölüm, çocuğun yaşadığı La Plata da dahil olmak üzere altı ilçede hayvanlarda ve pirelerde laboratuvar tarafından onaylanmış veba raporlarının ardından geldi.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’ne göre veba, enfekte pirelerin ısırıkları veya enfekte hayvanlarla bir arada olan insanlara kolayca bulaşabilen bakteriyel bir hastalık.
KONTROL ALTINA ALINABİLİR
Orta Çağ’da veba Avrupa’da on milyonlarca insanı öldürmüş olsa da, hastalık yeterince erken yakalanırsa artık modern antibiyotiklerle tedavi edilebiliyor. ABD’de her yıl çok az sayıda vaka ile karşılaşılıyor.
Colorado Halk Sağlığı ve Çevre Departmanı Epidemiyolog Yardımcısı ve Halk Sağlığı Veterineri Jennifer House yaptığı açıklamada, “Colorado’da yaz aylarında veba için pire testlerinin pozitif çıkmasını bekliyoruz. Farkındalık ve önlemler, insanlarda hastalığın yayılmasını engelleyebilir. İnsanların vebaya yakalanması nadir olsa da, herkesin semptomları bildiğinden emin olmak istiyoruz. Hastalık erken yakalanırsa tedavi edilebilir” dedi.
EVCİL HAYVANLAR DA ETKİLENEBİLİR
Semptomlarının ani yüksek ateş ve/veya şişmiş lenf düğümleri olduğunu belirten House, vebanın kaya sincaplarında, ağaç farelerinde ve diğer yer sincabı ve sincap türlerinde sıklıkla tespit edildiğini ekledi.
Uzmanlar, evcil hayvanların da hastalıktan etkilenebileceğini ve pire kontrol ürünleri kullanmalarını tavsiye etti. Eskiden Kara Ölüm olarak bilinen veba, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgın olmaya devam ediyor. Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’da 75 ila 200 milyon insanın ölümüne neden oldu.
Kaynak : Sözcü.com.tr
KARA ÖLÜM (VEBA) NEDİR?
Kara Veba olarak da bilinen Kara Ölüm, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındır. Avrasya ve Kuzey Afrika'da 75-200 milyon kadar insanın ölümüne yol açtı. Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu bir hastalık, veba idi. Yersinia pestis enfeksiyonu en yaygın olarak bubonik vebaya neden olur ancak septikemik veya pnömonik vebalara da neden olabilir.
Salgın, yalnızca 14. yüzyılda yaklaşık 200 milyon kişinin ölümüyle sonuçlanmıştır.
Çin ve Orta Asya'dan başlayan veba, 1347'de Kırım'da bir Ceneviz ticaret merkezini kuşatan Moğol ordusunun vebalı cesetleri mancınıkla kentin içine atmasıyla Avrupa'ya taşındı. Vebadan ölen soylular arasında Aragon Kralı IV. Pedro'nun karısı Kraliçe Leanor ve Kastilya Kralı XI. Alfonso'nun oğluyla evlenmeye giderken Bordeaux'da ölen, İngiltere kralı III. Edward'ın kızı Joan da vardı. İki Canterbury başpiskoposu art arda vebadan öldü. Şair Petrarca yalnızca pek çok şiirinin esin kaynağı Laura'yı değil koruyucusu Giovanni Colonna'yı da salgında yitirdi.
Kara Ölüm'ün Avrupa nüfusu üzerinde büyük bir etkisi olmuş ve Avrupa'nın sosyal temellerini değiştirmiştir. Roma Katolik Kilisesi için de büyük bir darbe olan Kara Ölüm; Museviler, Müslümanlar, yabancılar ve dilenciler başta olmak üzere azınlıklara zulmedilmesine yol açmıştır. Günlük yaşamın belirsizliği insanları o günü yaşamaya itmiş ve bu da Giovanni Boccaccio'nun 1353'de yazdığı Decameron'una yansımıştır.
Benzer salgın hastalıkların Avrupa'ya her yeni nesille geri döndüğü düşünülür; etkileri 1700'lü yıllara kadar devam etmiştir. Bunların arasında 1629-1631 yıllarında gerçekleşen İtalya salgını, Büyük Londra Salgını (1665-1666), Büyük Viyana Salgını (1679), Büyük Marsilya Salgını (1720-1722) ve son olarak da 1771 Moskova salgını bulunur. Salgının tanımı üzerine birçok tartışma mevcuttur ancak Avrupa'da 19. yüzyılda ortadan kalkmıştır.
14. yüzyılda bu salgına "Büyük Ölüm" dense de, daha sonraki yıllarda "Kara Ölüm" olarak tanımlanmıştır. Bunun sebebi de, genel inanca göre, bu hastalık sonucunda deri altı kanamalar yüzünden derinin siyaha dönmesidir. Aslında bu ad mecazî anlamda kullanılmış olup "kara" burada kasvetli, sıkıntılı, kederli anlamına gelir.
Veba salgını haritası
Tarihî kayıtlara göre bu salgında kasıklarda şişmeler (bubolar) meydana gelmekteydi. 19. yüzyılda Asya'da görülen veba hastalığında aynı belirti gözlemlendiği için 20. yy. başlarındaki araştırmacılar Kara Ölüm'ün Yersinia pestis adlı bakterinin yol açtığı, sıçan (Rattus rattus) yardımıyla ve pireler tarafından taşınan aynı hastalık olduğuna hükmetmişlerdir. Ancak, bubolar başka hastalıkların da belirtisi olabildiği için Kara Ölüm'ün bir veba salgını olduğu kesinlik kazanmamıştır.
15 Ocak 2018'de yayımlanan habere göre, Oslo ve Ferrara üniversitelerinin yapmış olduğu çalışmalar sonucunda salgının hayvan değil insan kaynaklı olduğu ortaya çıkmıştır. Yersinia Pestis isimli bakterinin bir “insan parazit modeli” olduğu anlaşıldı. Oslo Üniversitesinden Prof. Nils Stenseth "Fareler tarafından bulaştırılan bakteri bu denli hızlı yayılamaz. Sonuç oldukça açık: Hastalığı yayan ve bulaştıran insan vücudundaki bitlerdi" dedi.
