Haziran'a kadar devam! Normalleşme kararının ayrıntıları belli oldu

1 Mart’ta başlayacak yerinde karar dönemi öncesi “15 gün tam kapanalım, normalleşme öyle başlasın” önerilerini değerlendiren Toplumda Salgın Yönetimi Bilim Kurulu Üyesi Çalışkan, “Tüm Türkiye’nin kapanması noktasında olduğumuzu düşünmüyorum” dedi. Pandemiyle mücadele kapsamında il il planlanan kademeli yöntemin ayrıntıları belli olmaya başladı. İşte milyonları ilgilendiren uygulama hakkındaki bilgiler.

Yerinde karar dönemi öncesi, “15 gün tam kapanalım, normalleşme öyle başlasın” önerileri gündeme gelirken, Toplumda Salgın Yönetimi Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Deniz Çalışkan, Türkiye koşullarında hiç tam kapanmaya gidilmediğini vurgulayarak, “Eldeki verilerle tüm Türkiye’nin kapanması noktasında olduğumuzu düşünmüyorum” dedi.

Tam kapanmanın, “en son çare” olarak cepte her zaman durduğunu kaydeden Çalışkan, il düzeyinde kapanma için ise, “Tek bir ilin tek başına kapanması, bu coğrafik yerleşimde çok olası gözükmüyor. İş yeri başka ilde olan insanlar var. Ankara’da ikamet edip Kırıkkale’de üniversitede okuyan, fabrikada çalışan pek çok insan bulunuyor” diye konuştu. Çalışkan, “İl bazındansa bölge tabanlı bir geçiş sınırlaması çok daha uygun olur” görüşünü dile getirdi.

Toplumda Salgın Yönetimi Bilim Kurulu Üyesi Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Deniz Çalışkan, 1 Mart’ta başlayacak yerinde karar dönemi öncesi gündeme gelen “15 gün tam kapanalım, normalleşme öyle başlasın” önerilerini Milliyet’e değerlendirdi.

Çalışkan, yelpazede tam kapanmanın en son seçenek olduğunu belirtti. Geçtiğimiz mart ayından bu yana pandemiyi takip ettiklerini belirten Çalışkan, Türkiye koşullarında hiç tam kapanmaya gidilmediğine dikkati çekti. Yeterli önlemlerin alınmasıyla kapanmaya gerek olmayacağına dikkati çeken Çalışkan, şöyle konuştu:

10 GÜN İZOLASYON 

“Hep şunu söylüyoruz; sadece yurt dışından değil, iller arasında geçiş yaptığınızda da en az 10 gün süreyle yerel halkla temas etmeyin. Eğer 10 gün evinde kendisine gönüllü izolasyon yapsa, eğer İstanbul’dan hastalığı getiriyorsa Rize’ye ya da Rize’den hastalığı alacaksa kendisini korumuş olacak. Özellikle Karadeniz bölgesinde geniş aile modeli, aile etkinlikleri çok fazla. Biz toplum olarak hala sosyal mesafenin farkında değiliz. Hâlâ insanlar birbirlerini sarılıp öpebiliyorlar. Özellikle aile fertlerinden bulaşacağı konusunda daha düşük risk algısı var. ‘Dışarıdan bulaşır da aile bireylerinden bulaşmaz’ gibi algılanıyor. Biz eğer aile içerisinde bu önlemleri uygulanabilir hale getirebilirsek, bu kadar katı bir tedbir almak durumunda kalmayız.”

Kapanmaların sosyal, iktisadi birçok boyutunun olduğunu vurgulayan Çalışkan, şunları kaydetti: “Tam kapanma en son çare olarak her zaman elimizin altında ama kar-zarar hesabı burada çok önemli. Tabiki can çok değerli, kıymetli. Ama çok daha basit tedbirlerle biz bu işin önünü alabilecekken, bu kadar katı bir tedbir... İl içi geçişleri engellemenin güçlüğü de söz konusu iken tek bir il için ne kadar gerçekleştirebileceğimizi açıkcası öngöremiyorum.”

BÖLGE TABANLI SINIRLAMA 

“Şu anda o kadar aciliyeti olan bir noktada değiliz” diyen Prof. Dr. Çalışkan, şunları ifade etti: “Belki geçen sene nisan ayında olduğu gibi şehirler arası erişimde sınırlamalar getirilebilir. Ama dediğim gibi tek bir il düzeyinde bu çok anlamlı gözükmüyor. Bölgesel olabilir. İl bazındansa bölge tabanlı bir geçiş sınırlaması çok daha uygun olur. Tüm Türkiye’nin kapanması noktasında olduğumuzu düşünmüyorum. Tek bir ilin, tek başına kapanması, bu coğrafik yerleşimde çok olası gözükmüyor. İş yeri başka ilde olan insanlar var. Ankara’da ikamet edip de Kırıkkale’de üniversitede okuyan, fabrikada çalışan pek çok insan var. Dolayısıyla bu tür bölgesel düzenlemeler, radikal kararlarda öne çıkabilir. Şu anki yapıda tek başına bir ilin kapanması mümkün gözükmüyor.”

HAZİRANA KADAR DEVAM 

Marttan itibaren geçilecek kademeli gevşemede illerdeki vaka sayılarının yanı sıra aşılama oranları ve hastanelerin durumuna bakılacak. Her il için farklı olabilecek uygulamayı vatandaşlar hava durumu gibi takip edecek.

Pandemiyle mücadele kapsamında il il planlanan kademeli yöntemin ayrıntıları belli olmaya başladı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın 1 Mart’tan itibaren geçileceğini açıkladığı kademeli uygulamaya ilişkin altyapı çalışmaları sürerken, il pandemi kurullarının takip edeceği kriterler de oluşturuluyor.

Hürriyet'ten Nuray Babacan'ın haberine göre; illerin pandemi seviyesini gösteren “Düşük, orta, yüksek ve çok yüksek riskli” kategorilerine geçiş kriterleri oluşturuluyor. Hangi durumda, hangi yasakların kalkacağına ilişkin bu listeler, il hıfzıssıhha kurullarına gönderilecek.

İLLERDE NEYE BAKILACAK? 

Yapılan çalışmaya göre, bu kuralların değişmesi ve bir ilin başka kategoriye geçişi için belirlenen kriterler bulunuyor. 100 bin üzerinden yapılan vaka sayısı hesabının yanı sıra, aşılama oranı, hastanelerin kapasitesi, yoğun bakımların kapasitesi gibi kriterler de göz önünde bulundurulacak.

İL İÇİ UYGULAMA 

İl içi takip ise farklı işleyecek. Her ilçeye yönelik ayrı kararlar alınmayacak. İl, bir bütün olarak değerlendirilecek. İş hareketliliği ve geçirgenlik nedeniyle özellikle metropol ilçeleri birbirinden ayırmak ve farklı kurallar koymanın mümkün olmadığı belirtildi. Ancak vaka patlaması olduğunda bölgesel karantinaya gidilebilecek.

Vatandaşlar, “hava durumu” gibi gidecekleri ilin durumu ile pandemi seviyesini öğrenmek ve yasakları bilmek zorunda olacak. Değişimler, gerekirse bir haftalık, normalde 14 günlük izlemelerden sonra yapılacak. Uzmanlar, yeni uygulanacak sistemin vatandaşlara iyi anlatılması gerektiğini belirtiyor. Yeni sistemin haziran ayına kadar bu şekilde devam etmesi planlanıyor. Gelişmelere bağlı olarak, yaz aylarında yeni bir plan söz konusu olabilecek.

DÜNYADAKİ SEYİR 

Toplantılarda yapılan değerlendirmelerde, dünyadaki vaka sayılarında özellikle son iki haftada düşme eğilimi görüldüğü ancak yine de mutasyonlar nedeniyle belirsizliğin sürdüğü ifade edildi.

KARADENİZ VAKALARI DA KONUŞULDU 

Pandemi nedeniyle yapılan toplantılarda Samsun ayrı bir başlık oldu. Samsun’da mutasyonlu virüse ilişkin verilerin yüksek çıkmasının nedenleri araştırılıyor. Mutasyonlu virüsün, son dönemlerde uçuş olmaması nedeniyle, bu bölgeye yaz aylarında gelen gurbetçilerden kaynaklanmış olabileceği ifade ediliyor. Mutasyonlu virüsün kış ayları boyunca çoğalmış olabileceği yorumları yapılıyor. Türk tipi mutasyonlu virüs olup olmadığı da araştırılıyor.

Karadeniz illerindeki vaka sayısının yüksek olması ise hava sıcaklığına bağlanıyor. Geçtiğimiz haftalarda bölgede 20 dereceyi aşan sıcaklık nedeniyle, toplumsal hareketliliğin arttığı ve kış aylarında bunalan Karadenizlilerin kuralları dikkate almadığı yorumları yapılıyor.

KURALLAR İL GENELİNİ KAPSAYACAK 

HER ilde sokağa çıkma yasağına ilişkin saatlere, yaşlı ve gençler için olan ayrı uygulamalara, tercihen kafe ve restoranların açık olup olmadığına bakılması gerekecek.

Bir kişi seyahat etmek istiyorsa, kendi ilindeki kurallara göre takvim belirleyecek ve gideceği yerdeki kurallara tabi olacak. Ancak yaz döneminde ciddi yasaklar olmayacağı hesabıyla, bunun ciddi sorun yaratmayacağı düşünülüyor.

Bir ilde sadece merkez ilçe değil, diğer ilçelerde de aynı program uygulanacak. Ancak vaka sayısında ciddi artışlar olduğunda bölgesel karantina uygulanacak. O zaman kurallar farklılaşabilecek.

Bakan Koca’nın açıklamasına göre, 100 binde 10’un altındaki iller (düşük riskli) mavi, 100 binde 11-35 arası (orta riskli) sarı, 100 binde 36-100 arası (yüksek riskli) turuncu ve 100 binde 100’ün üstündeki iller (çok yüksek riskli) kırmızı olarak gösterilecek.

İl bazında vaka sayıları haftalık olarak yayınlanacak. Böylece o illerde yaşayanlar, açıklanan vaka sayılarına bakarak kısıtlamaların gevşetilip gevşetilmeyeceğini ya da daha da genişletilip genişletilmeyeceğini önceden görecek. Önlemlerdeki değişikliklere 2 haftalık izleme sonrası karar verilecek.