New York Times gazetesi; yurtdışı seyahatlerinde kısa süre sonra Aşı Pasaportu'nun zorunlu olacağını yazdı. Çalışmalarda gelinen son noktayı anlatan bir makale yayınladı.Hükümetler ve seyahat sektörü arasında yeni bir terim sözlüğe girdi: Aşı pasaportu.ABD Başkanı Biden’in pandemiyi kontrol altına almayı amaçlayan idari emirlerinden biri de hükümet kurumlarından koronavirüs aşı sertifikalarını ve bunların dijital versiyonlarını üretmenin “uygulanabilirliğini değerlendirmelerini” istiyor.Danimarka hükümeti geride bıraktığımız Çarşamba günü yaptığı açıklamada, önümüzdeki üç ila dört ay içinde vatandaşların aşı olduklarını göstermelerine izin verecek dijital bir pasaport çıkaracağını açıkladı.Aşı pasaportu önerenler sadece hükümetler değil. Birkaç hafta içinde Etihad Havayolları ve Emirates, yolcuların seyahat planlarını yönetmelerine yardımcı olmak ve havayollarına ve hükümetlere Covid-19 için aşı olduklarına veya test edildiğine dair dokümantasyon sağlamak için Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) tarafından geliştirilen dijital seyahat kartını kullanmaya başlayacak.Şu anki zorluk, dünya çapında kabul gören, gizliliği koruyan ve zenginliklerine veya akıllı telefonlara erişimlerine bakılmaksızın insanlar için erişilebilir bir belge veya uygulama oluşturmaktır.
Aşı pasaportu veya pasaport nedir?
Aşı pasaportu veya pasaport, Covid-19’a karşı aşı olduğunuzu kanıtlayan belgelerdir. Bazı sürümler, insanlara virüs için negatif test ettiklerini göstermelerine ve bu nedenle daha kolay seyahat edebilmelerine de izin verecektir. Havayolları, endüstri grupları, kar amacı gütmeyen kuruluşlar ve teknoloji şirketleri tarafından şu anda üzerinde çalışılan sürümler, bir uygulama veya dijital cüzdanınızın bir parçası olarak cep telefonunuzda açabileceğiniz bir şey olacaktır.IATA’da havaalanı, yolcu, kargo ve güvenlikten sorumlu kıdemli başkan yardımcısı Nick Careen, IATA’nın seyahat kartı girişimine liderlik ediyor. Careen şöyle diyor: “Şu anda meydana gelen, bir süreci dijitalleştirmeye ve onu daha fazla uyum ve kolaylık sağlayan bir şeye dönüştürmeye çalışmakla ilgili. Farklı ülkeler için farklı belgeler ve farklı kontrol noktalarında farklı belgeler almak zorunda kalmadan insanların ülkeler arasında seyahat etmelerini kolaylaştırmaya çabalıyoruz.”IATA, yıllardır seyahat kimlik bilgileri sürecini kolaylaştırmak için dijital çözümler üzerinde çalışan birkaç kuruluştan biri ve pandemi sırasında aşı sertifikasını dijitalleştirmeye odaklandı. Buradaki ana fikir, cep telefonları yoluyla önemli miktarda zaman kazanmaya çalışmak.IBM bilgisayar şirketi, IATA’ya ek olarak, bireylerin spor stadyumu, uçak, üniversite veya işyeri gibi halka açık bir yere erişim sağlamak için aşı kanıtı veya negatif test sunmalarına olanak tanıyan kendi “Dijital Sağlık Geçişini” geliştirmekte. IBM’in blok zinciri teknolojisi üzerine inşa edilen bu geçiş, sıcaklık kontrolleri, virüse maruz kalma bildirimleri, test sonuçları ve aşı durumu dahil olmak üzere birden çok veri türünü kullanıyor.Dünya Ekonomik Forumu ve İsviçre’deki kar amacı gütmeyen bir grup olan Commons Proje Vakfı da, seyahat edenlerin test veya aşı bilgilerine erişmesine olanak tanıyan CommonPass adlı dijital bir sağlık pasaportunu test ediyor. Bu geçiş kartı, yetkililere gösterilebilecek bir QR kodundan oluşmakta…
Niye aşı pasaportuna ihtiyaç var?
Daha fazla insan aşılandıkça, muhtemelen sadece aşılanmış kişilerin katılmasına izin verilen kamusal yaşantı ortaya çıkacaktır. Uluslararası seyahat edebilmek için, hükümet ve sağlık yetkililerinin, aşı olup olmadığınızı veya virüs için negatif test yaptırıp yaptırmadığınızı bilmesi gerekecektir. Birçok ülke zaten giriş için negatif testin kanıtını istiyor. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü Genel Sekreteri Zurab Pololikashvili ise yolladığı bir e-mail’de, bu tür geçişlerin turizm sektörünü yeniden başlatmak için gerekli olabileceğini söylüyor ve şöyle devam ediyor:“Örneğin, ‘sağlık pasaportları’ olarak adlandırılabilecek bir sertifikanın koordineli olarak tanıtılması yoluyla kişinin aşı olduğunun kanıtı, bunu sağlayabilir. Ayrıca, bu pasaportlar uluslararası turizmin önünde bir engel olan, varışta karantina ihtiyacını da ortadan kaldırabilir.”
Üç tip pasaport senaryosu masada
Küresel bir kamu-özel ortaklığı olan ID2020’nin Genel Müdürü Dakota Gruener, aynı zamanda dijital aşı sertifikaları için küresel standartlar oluşturmakla görevli Dünya Sağlık Örgütü sponsorluğundaki bir grupta uzman. Gruener, koronavirüs dijital kimlik doğrulama ile ilgili önlerinde üç senaryo olduğunu söylüyor. Büyük ölçüde masa dışı olan ilki, bağışıklık sertifikalarının oluşturulmasını tavsiye ediyor. Bunlar, insanların virüse karşı bir tür bağışıklık geliştirdiklerini gösteren belgelerdir. İkinci senaryo, virüs için negatif test yaptığınızı kanıtlayabilmek; üçüncüsü aşı olduğunuzu gösterebilmektir. Uzmanlar, seyahat endüstrisini yeniden canlandırmak için son iki senaryonun en önemli olduğu konusunda hemfikir.
Daha önce yapıldı mı?
Faaliyetlere katılmak veya belirli ülkelere girmek için aşı olduğunuzu kanıtlamak zorunda olmak yeni bir kavram değildir. On yıllardır, bazı ülkelere seyahat eden insanlar, sarı humma, kızamık ve kolera gibi hastalıklara karşı aşı olduklarını kanıtlamak zorunda kaldılar. Çoğu zaman, aşı olduktan sonra, yolculara Uluslararası Aşılama veya Profilaksi Sertifikası olarak bilinen ve Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinin insanları ilgili gezilere çıkmaya çağırdığı imzalı ve damgalı bir “sarı kart” verilir.Halk sağlığı yetkililerinin Covid-19 ile savaşmasına yardımcı olan teknoloji odaklı bir kuruluş olan Linux Foundation Public Health’in yönetici direktörü Brian Behlendorf, “Sıtma, difteri ve diğer şeylere karşı aşı gerektiren ülkelere uluslararası seyahat eden herkes sarı kart gördü” diyor. “Devlet okullarında çocukları olan ebeveynler, çocuklarının aşı olduğunu kanıtlamak zorunda kaldı. Bu yeni bir şey değil. “Ancak geçmiş yılların sarı kartıyla şu anda üzerinde çalışılanlar arasındaki en büyük fark, gizlilik ve erişilebilirlik konusunda yeni endişelerle gelen dijital bileşendir. Linux Vakfı, onları erişilebilir ve eşit kılan aşı kimlik bilgisi uygulamaları için evrensel standartlar geliştirmeye yardımcı olmak için beş kıtadan 300’den fazla kişiden oluşan bir topluluk olan Covid-19 Credentials Initiative ile ortaklaşa çalışıyor. Vakıf ayrıca IBM ve CommonPass ile işbirliği yapıyor.
Aşı pasaportları dijital olmak zorunda mı?
Aşı pasaportlarının dijital olması gerekmez, ancak seyahat sürecini daha sorunsuz hale getirecekleri bir gerçek.Kıdemli işletme müdürü Jamie Smith, “Bir uçağın bir havaalanına indiği ve yüz kişinin seyahat kartına sahip olduğu, 100 kişinin başka bir sağlık cüzdanına sahip olduğu, 50’sinin kağıt parçası olduğu ve diğer 25’inin bir tür hükümet belgesine sahip olduğu bir gelecek hayal edin” diyerek, tek tip bir “uygulama” olmasının gerekliliğini vurguluyor. Avrupa Birliği’nin emniyet teşkilatı bu hafta, sahte negatif test sonuçlarının satışının daha yaygın hale geldiğini bu yüzden, endüstrinin güvenli dijital geçişler geliştirmek üzerinde yoğunlaşmakta haklı olduğunu söyledi.
Aşı pasaportu için itirazlar neler?
Bir milyardan fazla insanın pasaport, doğum belgesi, ehliyet veya nüfus cüzdanı olmadığı için kimliklerini kanıtlayamadığı bir dünyada, aşı durumunu gösteren dijital belgeler eşitsizliği ve riski artırarak birçok kişiyi yolda bırakabilir. Bu endişe, Bayan Gruener’ın çalışmasının merkezinde yer alıyor.“Covid’den uzun süre önce, dijital kimlik bilgileri ve aşılamanın kesişimi üzerinde çalışıyorduk. Aşıların küresel düzeyde evrensel olarak erişilebilir hale gelmesi yıllar alacak ve bu nedenle testler devam edecek ve seyahatlere ve diğer kamusal faaliyetlere güvenli ve eşit bir geri dönüş sağlamak için aşı ile birlikte devam etmelidir” diyor.Akıllı telefonu olmayanlar ne yapacak? İşte bu nedenle kağıda dayalı sertifikalar da geçerli sayılmalı ancak bunun bile standartlaştırılması gerekiyor.Ek olarak, gizlilik ve veri paylaşımı ile ilgili endişeler var.Linux Vakfı program direktörü Jenny Wanger, “Bunun doğru ya da çok yanlış yapılmasının yolları vardır ve yanlış yollar bizi tekno distopiye götürebilir” diyor. Uygulamalar (apps’ler) açık olmalı ve herhangi bir hükümetin veya şirketin kontrolüne geçmemeli. Teknolojinin açık kaynak ve kim olursa olsunlar veya nerede olurlarsa olsunlar teknoloji uzmanları için erişilebilir olması gerektiğini söylüyor.
Dijital geçişleri oluşturmanın zorlukları
Teknoloji ve seyahat endüstrisi uzmanları, aşı pasaportlarının tek kullanımlık uygulamalar (aps’ler) veya insanların verilerini depolamayacak veya nerede olduklarını takip etmeyi imkansız kılan sistemler olması gerektiğinde birleşiyor.Evernym (IATA’nın bilişim ortağı şirket) Güvenlik Müdürü Drummond Reed ise, “Küresel pasaport sisteminin geliştirilmesi 50 yıl sürdü. Daha güçlü hale getirmek için buna biyometri eklemek istediklerinde bile, bir pasaportta doğrulanmak için parmak izi veya yüz biyometriklerini nasıl ekleyeceğiniz konusunda anlaşmak on yıldan fazla sürdü. Şimdi, çok kısa bir süre içinde, evrensel olarak bir pasaport kadar tanınabilecek bir dijital kimlik belgesi üretmemiz gerekiyor ve daha da yüksek düzeyde bir gizlilik gerektiriyor çünkü dijital olacak” diyerek işin zorluğunu özetliyor.
*New York Times gazetesinden çevrilmiştir.Kaynak: Gazete Oksijen 
